Stres fabrikadaki işçiden üniversitedeki profesöre kadar herkesin adını sıkça kullandığı ve bir çok kişinin de yaşadığı bir psikolojik bir durumdur. Yapılan araştırmalara göre herkesin stres tanımı farklıdır. İnsanlarda meydana gelen stresin sebepleri ve insanların bu strese verdikleri tepkiler farklı farklıdır. Stresin temelinde kişinin dünyayı algılama ve anlamlandırma biçimi vardır. Basitçe tanımlayacak olursak stres, değişen çevre koşullarından dolayı algılanan tehdidin insan üzerinde baskı ve zorlama yaratarak olumsuz etkilere dönüşmesidir. Özellikle sosyal hayatta sürekli değişen ve kendini yenileyen durumlar karşısında insanlar sanki bir şey kaçıyormuş algısına kapılarak stres yaşamaktadır.
Stresin belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterse de genel olarak fiziksel, duygusal, zihinsel, davranışsal olarak dört kategoride toparlanabilir. Fiziksel belirtiler mide bulantısı, sürekli baş ağrısı, sırt ve omuz bölgesinde tutulma hissi, boşaltım problemleri, göğüs ağrıları şeklinde görülebilir. Duygusal olarak ise gerginlik, kaygılı olmak, ani duygusal değişimler yaşamak görülebilir. Zihinsel olarak ise günlük yaptığımız aktivitelerdeki kalitenin düşmesi, unutma ve doğru karar verememek, olaylara karşı aşırı duyarlı olmak gözlemlenebilir. Davranışsal olarak sürekli yemek yeme isteği, uyku düzeninde bozulmalar, kâbus görme sıklığının artması, madde kullanımında artış görülebilir.
Stres faktörleri en yaygın iş ortamından, monotonluktan ve baskıdan dolayı ortaya çıkmakla birlikte genel olarak performans düşüklüğü olarak kendini göstermektedir.
Bu durumda bireylerin stresle baş etme becerilerini geliştirmesi stresin olumsuz etkilerini azaltmak açısından önemlidir. Fakat stresle başa çıkma deyince kişinin aklına stresin tamamen ortadan kaldırılması gelmemelidir. Bu pek de mümkün olmayacaktır. Stresi pozitif yönde tutabilmeyi öğrenmek daha doğru bir beklentidir.
Bir çok insan stresle başa çıkarken stresi olumsuz yönde tutacak kaçma, yok sayma ve bastırma yöntemlerini kullanmaktadır. Tüm bunların sonucunda stres çok ciddi ise yorgun düşmekte ve tükenmişlik yaşamaktadır. Bu evreden sonra fizyolojide ve psikolojide bozulmalar meydana gelmektedir.
Stresi olumlu yönde tutacak olan baş etme yöntemlerinden bahsedecek olursak bedensel olarak stresle baş edebilmek için egzersiz yapmak, dengeli beslenmek, bol su içmek, yoga ve meditasyon yapmak, nefes egzersizlerinden yararlanmak gibi yöntemler kullanılabilir. Stresin zihinsel etkilerini pozitif yöne çevirebilmek içinse düşünceleri olumlu yönde yeniden çerçevelemek, öz bilinci keşfetmek için kişinin kendi potansiyellerini değerlendirmeye alması oldukça etkili yöntemlerdir. Probleme yönelik baş etme yöntemleri ise problemi çözmeye ya da etkilerini minimuma indirerek stresin etkilerini hafifletmeyi hedeflemektedir. Kişi bu durumda problemin sebeplerini, nasıl etkileri olduğunu ve nasıl ortadan kaldırılabileceğini düşünerek bir yol oluşturmayı hedeflemektedir. Duygulara yönelik baş etmede ise kişi stresi oluşturan probleme karşı kendini kontrol etmek ve durumun kabullenmeyi ona adapte olmayı hedeflemektedir. Duygusal baş etme yönteminin en etkili olanlarından biri ise sosyal destek aramaktır.
Kaynakça